در نشست تخصصی شاهنامه‌پژوهی مطرح شد؛

شاهنامه قصه و افسانه و اسطوره نیست

تهران- یک شاهنامه‌پژوه با این تاکید که شاهنامه قصه و افسانه و اسطوره نیست، گفت: بخشی از تاریخ که در شاهنامه بیان می‌شود، مربوط به دوران‌های خیلی قدیم و کهن است که رنگ افسانه و اسطوره به خود گرفته است.

به گزارش موسسه مطالعات فرهنگی بزرگمهر حکیم محمد رسولی ظهار داشت: مهم‌ترین موضوع تخصصی شاهنامه بحث و بررسی چیستی شاهنامه از جهت محتویات است که آیا شاهنامه کتابی حاوی روایات اسطوره‌ای است یا کتاب راوی تاریخ و به ماهیت اسطوره و تاریخ، که هر یک چه معنی و تعریفی دارند، باید پرداخته شود.

این استاد دانشگاه و شاهنامه شناس برجسته با تاکید بر این مهم که در شاهنامه چیزی به نام اسطوره نداریم و شاهنامه کتاب تاریخ است، گفت: چون بخشی از تاریخ که در شاهنامه بیان می‌شود، مربوط به دوران‌های خیلی قدیم و کهن است، رنگ افسانه و اسطوره به خود گرفته است اما شاهنامه قصه و افسانه و اسطوره نیست و شاهنامه کتاب بسیار جدی و روایت‌گر تاریخ ایرانیان در عهد کهن یعنی پیش از باستان و دوره باستان است.

رسولی افزود: به هیچ عنوان نباید شاهنامه را تاریخ اسطوره‌ای و روایات داستان‌های تخیلی و افسانه‌ای دانست، بلکه شاهنامه کتاب تاریخ محض است. اسطوره‌های شرق، به ویژه ایران، از همه جهات بر اسطوره‌های غرب برتری دارد و برای مثال آن چیزی که در شاهنامه آمده بسیار برتر و والاتر از نوع اسطوره‌ای است ‌که در کتاب هایی مانند ادیسه و ایلیاد آمده است.

وی اضافه کرد: بر این باورم که اگر منظور از اسطوره، امر غیر واقعی و تخیلی و افسانه‌ای باشد، اسطوره در شاهنامه وجود ندارد، گرچه این سخن ممکن است عجیب به نظر برسد. ولی با پژوهش و بررسی دقیق به این نتیجه می‌رسیم که رویدادهای مندرج در شاهنامه، تاریخ واقعی است.

هوشنگ طالع، نویسنده کتاب «تاریخ ایران کهن» بیان داشت: اسطوره عبارت است از تاریخی که زمان رخداد یا رخدادهای آن مشخص نباشد. یعنی دارای هنگام شناسی نیست! حال اگر بتوان زمان و هنگام رخدادهای یک اسطوره را به دست آورد، در آن صورت تبدیل به تاریخ می‌شود.

وی افزود: اکنون با پژوهش‌های ژرفی که انجام شده، آگاهی‌های تاریخی برای ایران عهدکهن یعنی از زمان استقرار ایرانی‌ها در ایرانویچ تا پایان دوران عهد کهن یعنی فروپاشی حکومت لهراسپیان به دست آمده است. بنابراین، دیگر نباید از آن دوران به عنوان «عصر اساطیر» نام برد. بلکه باید آن را «تاریخ ایران کهن» یاد کرد.

علیرضا ارگی از شاهنامه پژوهان حاضر در این نشست با اشاره به کتاب «نگاهی نو به شاهنامه» تالیف محمد رسولی گفت: این کتاب رویکرد نوین و نگرش تازه‌ای به شاهنامه دارد که با بکارگیری روش‌های علمی و دانشگاهی تالیف شده و برای اولین بار ثابت کرده که شاهنامه کتاب تاریخ است و همه رویدادها و وقایعی که در شاهنامه است، واقعی و تاریخ محض است که باید گاهی رموز آن را گشود. در کتاب نگاهی نو به شاهنامه، بسیاری از رموز شاهنامه کشف و تشریح شده تا مطالب جدید در شاهنامه ارائه شود که پیش از این سابقه نداشته است.

نشست شاهنامه پژوهی تخصصی، توسط موسسه مطالعات فرهنگی بزرگمهر حکیم و با حضور کارشناسان، صاحب‌نظران و علاقمندان در آخر هر ماه در محل خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می‌شود./ایرنا