امر به معروف و نهی از منکر؛ پیوند سرنوشت ها

*سودابه خانی
قرآن كریم در بیان صفات ممتاز مؤمنان می فرماید:
مردان و زنان با ایمان ولی (و یار و یاور) یكدیگرند، امربه معروف و نهی ازمنكر می كنند، نماز را برپا می دارند و زكات را می پردازند و خدا و رسولش را اطاعت می كنند.

به موجب این آیه، افراد مؤمن به سرنوشت یكدیگر علاقمند بوده و به منزله یك پیكر می باشند. پیوند سرنوشت ها موجب می شود كه تخلف و انحراف یك فرد، در كل جامعه تأثیر بگذارد؛ چنان كه یك بیماری واگیر در صورتی كه معالجه نگردد، از فرد به جامعه سرایت نموده و سلامت آن را به خطر می اندازد.
پیامبر اكرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در این زمینه می فرماید:
یك انسان گنهكار در میان مردم، همانند فرد ناآگاهی است كه با گروهی سوار كشتی شده و آن گاه كه كشتی در وسط دریا قرار می گیرد، تبری برداشته و به سوراخ نمودن جایگاه خود می پردازد، هر كسی به او اعتراض می كند او در پاسخ می گوید: من در سهم خودم تصرف می كنم؛ به یقین این یك حرف احمقانه است. اگر دیگران او را از این عمل خطرناك باز ندارند، طولی نمی كشد كه همگی غرق می شوند.
به كارگیری لفظ منکر و معروف در امور مربوط به بایدها و نبایدهای دین از این لحاظ است كه فطرت پاك انسانی با كارهای معروف آشنا و مأنوس و با زشتی ها و امور ناپسند، بیگانه و نامأنوس است. معروف ومنكر قلمرو وسیعی دارد و در محدوده عبادات روزانه  یا یك سری از گناهان كبیره نمی گنجند و موارد بیشماری را در بر می گیرد. معروف شامل امور اعتقادی، اخلاقی، عبادی، حقوقی، اقتصادی، ‌نظامی (همانند مرزداری و پیكار در راه خدا) سیاسی (مثل حضور در صحنه های انقلاب اسلامی و حفظ دستاوردهای آن) و امور فرهنگی می شود و منكر نیز شامل منكرات اعتقادی، عبادی، اخلاقی، اقتصادی (مانند كم فروشی و احتكار)، سیاسی (همانند جاسوسی و كمك به ضدانقلاب)، نظامی (نظیر فرار از جبهه و جنگ، عدم رعایت سلسله مراتب فرماندهی) و… می شود در مجموع می توان از معروف و منكر، به ارزش ها و ضد ارزش ها تعبیر نمود.
گفتنی است زمانی که یک فرد به راحتی نمی تواند کاری را انجام دهد  باید این فریضه مهم به شکل جمعی و گروهی انجام شود، همچنین از تدابیر عملی نباید غفلت كرد یعنی باید دید چه طرح و رفتاری، مردم را نسبت به كار نیك تشویق می كند و یا از كار زشت باز می دارد و این به معنای دخالت دادن عقل و منطق، در اجرای قانون امربه معروف و نهی ازمنكر است؛ چرا كه دین مبین  اسلام در شیوه های اجرایی این فریضه  مهم، آن را به عهده عقل و تدبیر انسان گذاشته تا از هر راه ممكن و مفید، ریشه منكرات را از جامعه بركند.  امر به معروف برخلاف واجبات عبادی همانند نماز  است كه شكل انجام آن نیز باید با تعبد به دستور شرع صورت پذیرد.
نتیجه این كه امر به معروف و نهی از منكر همچون خون در رگهای  پیكره دین جریان دارد و ضامن حیات اسلام و جامعه اسلامی است. قیام مصلحان در جامعه‌ اسلامی نیز، بازتابی از عمل به این فریضه می باشد و اگر مصلحان بزرگی همچون امام حسین ـ علیه السلام ـ نمی بودند، ارزش های انسانی و الهی از بین رفته و اسلام قرن ها پیش توسط تبهكاران دفن شده بود، انقلاب اسلامی ایران، خود یكی از ثمرات و نتایج با ارزش این اصل در جنبه های سیاسی و حكومتی است كه توسط مصلح بزرگ، امام خمینی(ره) رهبری شده و به پیروزی رسید .
قرآن كریم برای تنظیم روابط اجتماعی وسیاسی مسلمانان  ‌اصلی را به عنوان «تولّی و تبرّی» مشخص كرده و از پیروان  خود خواسته تا آن را پایه و محور تلاش ها و روابط خود با دیگران قرار دهند. به موجب این اصل ( امر به معروف و نهی از منکر) هر فرد مسلمان باید در برابر صالحان و تبهكاران و در مقابل جریان های سیاسی، موضع گیری مناسبی اتخاذ نماید.

 انتهای پیام/*

 {loadmodule mod_banners,عضویت در تلگرام}