تهران- هفتاد و ششمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد، فرصت مغتنمی برای دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی است تا در دیدار با مقامات جهان سه استراتژی توازن در رابطه، پویایی و عملگرایی را به عنوان مهمترین شاخصه‌های دیپلماسی در دولت سیزدهم معرفی کرده و در پی حراست از منافع ملی از رهگذر این سه مفهوم باشد.
به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، مجمع عمومی سازمان ملل متحد امسال نیز مانند سال گذشته به دلیل محدودیت‌های کرونایی، میزبان سران تمام کشورهای عضو این سازمان نبود و آیت الله «سیدابراهیم رییسی» رییس جمهوری ایران نیز مانند روسای جمهور یا نخست وزیران برخی از کشورها به صورت مجازی و از طریق ویدیو کنفرانس در این نشست شرکت کرد و به بیان دیدگاه‌های جمهوری اسلامی درباره مسائل مختلف جهان پرداخت.
«حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه به نمایندگی از ایران در این نشست حضور دارد و طی روزهای گذشته با همتایان خود از کشورهای مختلف دیدار و گفت و گو کرده است. اهمیت این سفر با توجه به روی کار آمدن دولت جدید در ایران برای جهان دو چندان است و بسیاری از کشورها در دیدارهای دوجانبه با وزیر امورخارجه، در جستجوی نگاه ایران به موضوعات جهانی هستند.
هفتاد و ششمین مجمع عمومی سازمان ملل از روز ۱۴ سپتامبر (۲۳ شهریور) کار خود را آغاز کرده است و اجلاس سران هم از روز گذشته -سه شنبه ۲۱ سپتامبر (۳۰ شهریور ماه) - به مدت یک هفته برگزار خواهد شد. رییس جمهوری هم شامگاه گذشته به وقت نیویورک به صورت مجازی در این نشست سخنرانی کرد.
مروری بر دیدارهای وزیر امورخارجه
حسین امیرعبداللهیان وزیر امورخارجه بامداد دوشنبه ۲۶ شهریورماه وارد فرودگاه جان اف کندی نیویورک شد و مورد استقبال «مجید تخت روانچی» سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل و دیگر اعضای نمایندگی جمهوری اسلامی قرار گرفت.
وزیر امورخارجه تاکنون با «فیلیپو گراندی» رییس کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، «سوبراماتیام جایشانکار» وزیر امور خارجه هند، «جان آسلبورن» وزیر خارجه لوکزامبورگ، «بوی تان سون» وزیر امور خارجه ویتنام، «پکا هاویستو» وزیر امور خارجه فنلاند، «هایکو ماس» وزیر امورخارجه آلمان، «گوردان گرلیچ رادمن» وزیر خارجه کرواسی، «ایگنازیو کاسیس» وزیر امورخارجه سوئیس، «الکساندر شالنبرگ» وزیر خارجه اتریش، «جوسپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، دیدار و گفت و گو کرده است.
محور گفت و گوهای وزیر امورخارجه با همتایان خود و مسئولان نهادهای بین المللی را می‌توان در چهار بخش اصلی دسته بندی کرد؛ برجام و مذاکرات وین، کرونا و واکسن، روابط دوجانبه با کشورهای طرف گفت و گو و در نهایت تحولات منطقه جنوب غرب آسیا به ویژه افغانستان.
امیر عبداللهیان در دیدار با بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تاکید کرد که دولت جدید مذاکرات را از سر خواهد گرفت، در دیدار با وزیر امورخارجه اتریش تصریح کرد که مناسبات اروپا با ایران نباید تابعی از نوع رفتار و نگرش غیرسازنده آمریکا به ایران باشد. به وزیر امورخارجه سوییس از ضرورت انعطاف آمریکایی ها و اروپایی‌ها برای نتیجه گیری ملموس از فرآیند مذاکرات سخن گفت. از وزیر امورخارجه کرواسی خواست تا کمیسیون‌های اقتصادی مشترک دو کشور را که ۱۶ سال مورد بی‌توجهی قرار گرفته، احیا کند. رییس دستگاه دیپلماسی در دیدار با همتای آلمانی خود هم ضمن تاکید بر اهمیت و ضرورت نتیجه محور بودن مذاکرات وین اظهار کرد: انتظار برحق ملت ایران آن است که مزایای اقتصادی برجام که به دلیل بدعهدی طرف‌های مقابل تاکنون محقق نشده است، این بار تضمین شود.
امیرعبداللهیان همچنین در گفت و گو با وزیرامور خارجه فنلاند بر ضرورت توجه به نشاط و انرژی جدید در روابط دو جانبه تاکید کرد. در دیدار با همتای ویتنامی، وزیرخارجه از صادرات واکسن ایرانی به این کشور خبر داد و در دیدار با وزیرخارجه لوکزامبورگ، تلاش‌های این کشور برای ارتقا روابط را ستود. افغانستان محور اصلی گفت و گوهای امیرعبداللهیان با وزیرخارجه هند بود و بر ضرورت تحقق اراده مردم و تشکیل دولت فراگیر و اجتناب از دخالت خارجی در این کشور تاکید شد. همچنین امیرعبداللهیان در نشست چند جانبه بغداد که همزمان و در حاشیه نشست عمومی سازمان ملل برگزار شد؛ شرکت و تصریح کرد که برای ایجاد ثبات و امنیت منطقه نیازمند ترتیبات امنیتی درون‌زا و بومی هستیم و ایران همواره بر گفت وگوهای درون منطقه ای تاکید داشته است.
اهمیت سفر به نیویورک
تغییر دولت در جمهوری اسلامی ایران و دغدغه جهان برای آگاهی از دیدگاه دولت سیزدهم درباره موضوعات جهانی و منطقه ای، اهمیت سفر وزیر امورخارجه به نیویورک و سخنرانی مجازی رییس جمهوری در مجمع عمومی سازمان ملل را دو چندان کرده است. وزیرامورخارجه در دیدارهای خود کوشید، مهمترین محورهای روابط بین الملل ایران در دولت سیزدهم با همتایان خود در کشورهای مختلف درمیان بگذارد و نیز بر خطوط قرمز و غیرقابل تغییر جمهوری اسلامی در ارتباط با جهان تاکید کند.
دیپلمات عالیرتبه کشورمان در دیدار با همتایان اروپایی خود از ضرورت مرور روابط با اتحادیه اروپا سخن گفت و بر ارتقای روابط مبتنی بر احترام و منافع متقابل تاکید کرد. واقعیت آن است که پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران در سال ۹۷، کشورهای اروپایی حاضر در برجام، نمره قابل قبولی در عمل به تعهدات خود نگرفتند. وعده‌هایی از جنس کانال مالی مستقل از آمریکا یا حضور شرکت‌های خصوصی و دولتی این کشورها در ایران روی واقعیت به خود ندید و ایران را بیش از گذشته درباره حسن نیت طرف‌های اروپایی به تردید انداخت. اکنون با روی کار آمدن دولت جدید و تاکید بر این استراتژی که جمهوری اسلامی ایران، آینده خود را به برجام و مذاکرات گره نخواهد زد، روابط با کشورهای اتحادیه اروپا به تعبیر امیرعبداللهیان باید مرور شود. به همین دلیل است که وزیر امور خارجه ایران در دیدار با بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با تاکید بر اینکه دولت جدید به دنبال نتیجه عملی در مذاکرات است، اظهار کرد: ملاک ما عمل طرف‌های مقابل است و نه اظهار نظر آنها. دولت در حال مرور و مطالعه پرونده مذاکرات انجام شده است. نه اتلاف وقت می‌کند، نه رفتار غیرسازنده آمریکا را می پذیرد و نه کشور را معطل وعده‌های توخالی سابقه‌دار خواهد کرد.»
سیاست جمهوری اسلامی تاکید بر تداوم برجام است اما اظهارات وزیر خارجه حکایت از آن دارد که ایران این بار درپی تضمین‌هایی بسیار بیشتر و محکم‌تر از جهان است؛ از آن رو که متعهدترین کشور طی سه سال گذشته به توافق برجام بوده و البته کمترین برخورداری را از مواهب این توافق داشته است. امیرعبداللهیان در دیدار با بورل تصریح کرده است: «همه طرف‌ها بدانند برجام باید برای ایران نتایج ملموس داشته باشد و در عمل، برداشتن تحریم‌های غیرقانونی را ببینیم. این وضعیت غیرقابل قبول است که آمریکا از یک طرف حرف‌های مثبت می‌زند و از طرف دیگر تحریم‌های جدید علیه ایران اعمال می‌کند.» پایان این دوگانگی و آغاز بازگشت عملی آمریکا به برجام و برداشته شدن تحریم‌ها، کلید موفقیت برجام است و تنها در چنین شرایطی است که نگاه جمهوری اسلامی به مذاکرات و طرف‌های برجامی مثبت خواهد شد.
موضوع مهم دیگری که در دیدارهای وزیرامورخارجه با کشورهای اروپایی مورد اشاره قرار گرفت ضرورت طراحی روابط مستقل از برجام با این کشورهاست. به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی آرام آرام تلاش می‌کند تا تمام انرژی و تمرکز خود وکشورهای دیگر را از توافق هسته ای معطوف به روابطی مستقل و عملی سازد. این تلاش هم در عرصه منطقه‌ای و هم بین المللی انجام خواهد گرفت و ایران قادر است اعتماد همسایگان، کشورهای آسیایی و اروپایی را برای ایجاد روابط دوجانبه قابل قبول و فارغ از متغییرهایی چون دخالت آمریکا، جلب کند.
در این سفر همچنین امیرعبداللهیان، در تلاش است تا در کنار موضوعات سیاسی و دیپلماتیک، در راستای عمل به وعده دولت، دیپلماسی اقتصادی را هم مورد توجه قرار دهد. منافع ملی از یک سو و ظرفیت‌های گسترده ایران از سوی دیگر مهمترین دلیل توجه ویژه دولت جدید به مفهوم دیپلماسی اقتصادی است. بر اساس اظهارات و تاکیدات وزیر امورخارجه، برای دولتمردان دولت دهم، دیپلماسی اقتصادی، به همان میزان و شاید بیشتر از دیپلماسی سیاسی برای جمهوری اسلامی اهمیت دارد و حتی ممکن است بنیان‌های روابط بین الملل جمهوری اسلامی بر دیپلماسی اقتصادی و پیگیری منافع ملی در این عرصه استوار شود.
در نهایت دستگاه دیپلماسی دولت سیزدهم در تلاش است تا سیاست خارجی ایران را با تکیه بر سه اصل عزت، حکمت و مصلحت با همه مناطق جهان به صورت متوازن و فعال پیش برد. سیاستی که در پی تامین حداکثری منافع مردم ایران فعال، پویا و هوشمند باشد و روابط خارجی ایران را تنظیم کرده و توسعه دهد.